Vidya Lakshmi portal loan eligibility and process in Marathi :- भारतातील लाखो विद्यार्थी आजही केवळ आर्थिक अडचणींमुळे आपले उच्च शिक्षण अधुरे ठेवतात. भारत सरकारने अशा विद्यार्थ्यांना आधार देण्यासाठी पंतप्रधान विद्या लक्ष्मी योजना (PM Vidya Lakshmi Yojana) सुरू केली आहे. या योजनेचा उद्देश आहे की कोणत्याही गरजू व पात्र विद्यार्थ्याचे शिक्षण केवळ पैशाअभावी थांबू नये. या योजनेंतर्गत विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक कर्ज, व्याज सवलत, आणि सरकारी हमी यांचा लाभ मिळतो.
योजनेंतर्गत काय मिळते?
ही योजना विद्यार्थ्यांना शासकीय हमीसह शैक्षणिक कर्ज उपलब्ध करून देते, ज्यामुळे कर्ज मिळवण्याची प्रक्रिया अधिक सुलभ होते. याशिवाय, काही ठराविक उत्पन्न गटातील विद्यार्थ्यांना कर्जाच्या व्याजावर सबसिडी (subsidy) दिली जाते.
या योजनेचे वैशिष्ट्ये
1. गहाण किंवा गारंटरशिवाय कर्ज
विद्यार्थ्यांना ₹7.5 लाखापर्यंतचे शैक्षणिक कर्ज कोणतीही जामीनदार (guarantor) किंवा मालमत्ता गहाण न करता दिले जाते. ही सुविधा सरकारकडून 75% कर्ज हमी दिल्यामुळे शक्य होते. त्यामुळे गरजू विद्यार्थी किंवा त्यांच्या पालकांना आर्थिक दबाव येत नाही.
2. व्याज सवलत – दोन टप्प्यांमध्ये
योजनेअंतर्गत सरकार शैक्षणिक कर्जावर व्याज सवलत देते. ही सवलत कुटुंबाच्या वार्षिक उत्पन्नावर अवलंबून आहे:
- वार्षिक उत्पन्न ₹4.5 लाख किंवा त्यापेक्षा कमी: या श्रेणीत येणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मोरेटोरियम कालावधी (म्हणजे शिक्षण चालू असताना आणि शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर 1 वर्ष) यामध्ये कर्जावर पूर्ण व्याज सवलत दिली जाते.
- वार्षिक उत्पन्न ₹4.5 ते ₹8 लाख: यामध्ये येणाऱ्या विद्यार्थ्यांना 3% पर्यंत व्याज सवलत दिली जाते.
हे सुद्धा वाचा:- NSP शिष्यवृत्ती – विद्यार्थ्यांसाठी ₹50,000 पर्यंत शिष्यवृत्ती
3. डिजिटल अर्ज प्रणाली – Vidya Lakshmi Portal
योजना संपूर्णपणे Vidya Lakshmi Portal (vidyalakshmi.co.in) या वेबसाइटवर आधारित आहे. येथे एकाच अर्जामधून एकाच वेळी अनेक बँकांकडे शैक्षणिक कर्जासाठी अर्ज करता येतो. अर्जाचा स्टेटसही इथे ट्रॅक करता येतो.
4. कर्जाचा उपयोग कोणत्या शिक्षणासाठी?
या योजनेतून मिळणारे कर्ज भारत किंवा परदेशातील NIRF रँकिंगनुसार निवडलेल्या 860 उच्च शिक्षण संस्थांमधील अभ्यासक्रमासाठीच लागू आहे. यामध्ये पदवी (graduation), पदव्युत्तर (post-graduation), वैद्यकीय, अभियांत्रिकी, व्यवस्थापन यासारख्या अभ्यासक्रमांचा समावेश होतो.
अर्ज करण्याची प्रक्रिया
टप्पा 1: नोंदणी
विद्यार्थ्यांनी प्रथम www.vidyalakshmi.co.in या संकेतस्थळावर जाऊन स्वतःची नोंदणी करावी लागते.
टप्पा 2: CELAF फॉर्म भरणे
यानंतर विद्यार्थ्यांनी Common Education Loan Application Form (CELAF) भरावा लागतो. हा फॉर्म देशभरातील सर्व बँकांसाठी वैध आहे.
टप्पा 3: बँक निवड
विद्यार्थी एकाच अर्जाद्वारे तीन बँकांमध्ये कर्जासाठी अर्ज करू शकतात.
टप्पा 4: कर्ज मंजुरी व वितरण
संबंधित बँका अर्जाची छाननी करून विद्यार्थ्याला कर्ज मंजूर करतात.
टप्पा 5: व्याज सवलतीसाठी स्वतंत्र अर्ज
शिक्षण सुरू झाल्यानंतर, विद्यार्थी व्याज सवलतीसाठी वेगळा अर्ज संबंधित योजनेनुसार करावा लागतो. यामध्ये उत्पन्नाचा दाखला आणि इतर कागदपत्रे आवश्यक असतात.
योजना कोणासाठी आहे?
- भारतातील सर्वसामान्य, गरजू व मध्यमवर्गीय विद्यार्थ्यांसाठी
- NIRF रँकिंगनुसार टॉप 860 शिक्षण संस्थांमध्ये प्रवेश घेतलेले विद्यार्थी
- NRI / OCI विद्यार्थी जे भारतात शिक्षण घेत आहेत
- उत्पन्नानुसार व्याज सवलतीसाठी पात्रता आवश्यक आहे
अलीकडील अद्ययावत माहिती
अलीकडे पंजाब नॅशनल बँकेने या योजनेअंतर्गत शैक्षणिक कर्जावर दिल्या जाणाऱ्या व्याजदरात 0.20% इतकी कपात केली आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांचा हप्ता (EMI) कमी होतो आणि त्यांना शिक्षणाचा खर्च सहज झेपतो.
फायदे एकत्रित स्वरूपात
| लाभ | माहिती |
|---|---|
| कर्ज मर्यादा | ₹7.5 लाख (गहाणाशिवाय) |
| कर्ज हमी | सरकारकडून 75% हमी |
| उत्पन्न ≤ ₹4.5 लाख | पूर्ण व्याज सवलत (मोरेटोरियम कालावधीसाठी) |
| उत्पन्न ₹4.5 – ₹8 लाख | 3% व्याज सवलत |
| अर्ज प्रक्रिया | ऑनलाईन, सोपी आणि पारदर्शक |
| बँका | सर्व प्रमुख राष्ट्रीय बँका सहभागी आहेत |
| ट्रॅकिंग | अर्ज स्टेटस ऑनलाइन पाहता येतो |
गरिबी आता शिक्षणात अडथळा ठरणार नाही!
पंतप्रधान विद्या लक्ष्मी योजना ही शैक्षणिक समानतेचा खऱ्या अर्थाने पाया आहे. गरीब व मध्यमवर्गीय विद्यार्थ्यांना आता शिक्षणासाठी झगडण्याची गरज नाही. शासनाने उपलब्ध करून दिलेल्या या योजनेंतर्गत कर्ज मिळवणे सोपे झाले आहे आणि त्यावरचा व्याज भारही कमी झाला आहे.
कोणताही हुशार आणि मेहनती विद्यार्थी केवळ पैशाअभावी मागे राहता कामा नये, हीच या योजनेची खरी भावना आहे. तुम्ही किंवा तुमच्या ओळखीतील कोणी उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक अडचणीत असेल, तर ही योजना नक्कीच मदतीचा हात देईल.
तुमच्यासाठी पुढील पावले
🔹 Vidya Lakshmi Portal वर जा
🔹 CELAF फॉर्म भरून अर्ज करा
🔹 उत्पन्नानुसार व्याज सवलतीसाठी कागदपत्र तयार ठेवा
🔹 कोणत्या बँकेचे दर चांगले आहेत ते तपासा (PNB, SBI, Canara Bank, Union Bank इ.)
🔹 कर्ज मिळाल्यानंतर नियमितपणे पोर्टलवर लॉगिन करून स्टेटस तपासा
