आजच्या स्पर्धात्मक जगात, प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या स्वप्नांना उंच भरारी घेण्यासाठी योग्य मार्गदर्शन आणि आर्थिक मदत अत्यंत महत्त्वाची आहे. अनेक विद्यार्थ्यांना आर्थिक अडचणींमुळे त्यांचा भविष्यकाळ अंधारात जातो. पण भारत सरकार आणि खासगी संस्थांनी दिलेल्या शिष्यवृत्त्या या अडचणी दूर करण्यासाठी एक उत्तम उपाय ठरल्या आहेत. विशेषत: 10वी व 12वी नंतर, जेव्हा विद्यार्थ्यांच्या जीवनातील मोठे टर्निंग पॉइंट असते, तेव्हा अशा शिष्यवृत्त्यांद्वारे त्यांना मिळणारा आर्थिक सहाय्य त्यांचा शैक्षणिक आणि करिअरचा मार्ग सुकर बनवतो. चला तर मग, आपण आज या लेखात भारतातील टॉप 10 शिष्यवृत्त्यांबद्दल सविस्तर जाणून घेऊ, ज्या तुमच्या शालेय आणि महाविद्यालयीन शिक्षणासाठी एक महत्त्वपूर्ण आधार ठरू शकतात.
10वी आणि 12वी नंतर मिळवू शकता अशा टॉप 10 शिष्यवृत्त्या | Top 10 Scholarships After 10th and 12th Unlock Your Educational Future
राष्ट्रीय साधनसंपन्नता व गुणवत्ता शोध परीक्षा (NTSE)
NTSE ही शिष्यवृत्ती भारत सरकारद्वारे दिली जाते आणि ती 10वीमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी असते. ही परीक्षा दोन टप्प्यांत घेतली जाते. राज्यस्तर आणि राष्ट्रीय स्तर. यामध्ये यशस्वी ठरलेल्यांना पुढील शिक्षणासाठी आर्थिक मदत दिली जाते. 11वी व 12वीसाठी दरमहा 1250 रुपये आणि पुढील पदवी व पदव्युत्तर शिक्षणासाठी 2000 रुपये दरमहा दिले जातात. ही एक अत्यंत प्रतिष्ठित शिष्यवृत्ती आहे.
प्रधानमंत्री उदय योजना (PM-USP Scholarship)
ही योजना 12वी उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांसाठी आहे, ज्यांनी 80% पेक्षा जास्त गुण मिळवले आहेत आणि ज्यांचे कुटुंबिक उत्पन्न 4.5 लाखांपेक्षा कमी आहे. या योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्यांना दरवर्षी 10,000 ते 20,000 रुपये पर्यंत शिष्यवृत्ती दिली जाते. यासाठी अर्ज प्रक्रिया National Scholarship Portal (NSP) वरून ऑनलाइन होते.
महाराष्ट्र शासन – EBC शिष्यवृत्ती
EBC म्हणजे Economically Backward Class. महाराष्ट्र सरकारद्वारे दिली जाणारी ही शिष्यवृत्ती 10वी व 12वी नंतर पुढील शिक्षणासाठी उपयुक्त आहे. ज्यांचे वार्षिक उत्पन्न 8 लाखांपेक्षा कमी आहे. अशा सर्व विद्यार्थ्यांसाठी ही योजना खुली आहे. यामध्ये ट्यूशन फी व परीक्षा शुल्काचा परतावा केला जातो. अर्ज MahaDBT पोर्टलवरून केला जातो.
INSPIRE Scholarship (विज्ञान शाखेसाठी)
INSPIRE ही विज्ञान क्षेत्रात शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी भारत सरकारची शिष्यवृत्ती योजना आहे. 12वीमध्ये विज्ञान शाखेत टॉप 1% मध्ये असलेले विद्यार्थी पात्र असतात. यामध्ये विद्यार्थ्यांना दरवर्षी 80,000 शिष्यवृत्ती दिली जाते. अर्ज online-inspire.gov.in या वेबसाइटवरून केला जातो.
हे सुध्दा वाचा:- डॉ. पंजाबराव देशमुख योजनेतून मिळवा निवास भत्ता
विद्या लक्ष्मी पोर्टल
Vidya Lakshmi Portal ही एक सेंट्रल गव्हर्नमेंटची वेबसाइट आहे.जिथे विद्यार्थी शिष्यवृत्ती आणि एज्युकेशनल लोन साठी एकाच ठिकाणी अर्ज करू शकतात. येथे अनेक सरकारी व खासगी बँकांच्या योजना उपलब्ध असतात. विद्यार्थ्यांना त्यांच्या गरजेनुसार योजना निवडता येते आणि त्यावर अर्ज करता येतो.
सरस्वती बाई फुंडे शिष्यवृत्ती (खाजगी संस्था)
ही एक खासगी संस्था चालवते. 10वी किंवा 12वी मध्ये 75% पेक्षा अधिक गुण मिळवलेल्या विद्यार्थ्यांना ही शिष्यवृत्ती दिली जाते. यामध्ये 5000 ते 15000 रुपये पर्यंत आर्थिक सहाय्य दिलं जातं. अर्ज प्रक्रिया संस्थेच्या अधिकृत वेबसाइटवरून केली जाते.
मौलाना आझाद नॅशनल शिष्यवृत्ती – अल्पसंख्यांक मुलींसाठी
ही शिष्यवृत्ती योजना अल्पसंख्यांक समाजातील 12वी उत्तीर्ण मुलींसाठी आहे. यासाठी पात्रतेची अट आहे की विद्यार्थ्यांचे वार्षिक उत्पन्न 2 लाखांपेक्षा कमी असावे. या योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्यांना दरवर्षी 6000 रुपये शिष्यवृत्ती दिली जाते. याचा उद्देश अल्पसंख्यांक समाजातील मुलींना उच्च शिक्षणाच्या दिशेने प्रोत्साहित करणे आहे. अर्ज scholarships.gov.in या पोर्टलवरून ऑनलाइन केले जातात.
पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती (SC/ST/OBC)
ही योजना अनुसूचित जाती, जमाती व इतर मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांसाठी आहे. या शिष्यवृत्तीअंतर्गत विद्यार्थ्यांना ट्यूशन फी, परीक्षा शुल्क, हॉस्टेल शुल्क यासाठी आर्थिक सहाय्य दिलं जातं. विद्यार्थ्यांना शालेय व कॉलेजातील शिक्षणासाठी अतिरिक्त मदत मिळवण्यासाठी या योजनेचा लाभ घेता येतो. अर्ज MahaDBT किंवा राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टल वरून केला जातो.
लोकमान्य बालशिक्षण प्रोत्साहन योजना
ही योजना विशेषत: ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांसाठी आहे, ज्यांनी 10वी किंवा 12वीमध्ये चांगले गुण मिळवले आहेत. विद्यार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य म्हणून 10,000 पर्यंत शिष्यवृत्ती दिली जाते. या योजनेसाठी अर्ज प्रामुख्याने ऑफलाइन किंवा संबंधित शाळेच्या मार्गदर्शनाने केला जातो.
कनिष्ठ महाविद्यालयीन शिष्यवृत्ती
महाराष्ट्र राज्य सरकारद्वारे दिली जाणारी ही शिष्यवृत्ती योजना 10वी नंतर 11वी व 12वी विद्यार्थ्यांसाठी आहे. गुणवंत विद्यार्थ्यांना 300 ते 500 दरमहा शिष्यवृत्ती दिली जाते. ही योजना मुख्यतः आर्थिकदृष्ट्या कमजोर विद्यार्थ्यांसाठी आहे. ज्यांना शिक्षण घेण्यास मदत होईल. अर्ज प्रक्रिया संबंधित शाळांमार्फत केली जाते.
शिष्यवृत्ती योजनांमुळे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शिक्षणासाठी मोठा आर्थिक आधार मिळतो. योग्य माहिती आणि अर्ज प्रक्रिया साधत असलेल्या विद्यार्थ्यांना या योजनांचा लाभ घेता येतो. प्रत्येक विद्यार्थ्याने या योजनांबद्दल सखोल माहिती मिळवून योग्य वेळी अर्ज करणे महत्त्वाचे आहे.
